Op 21 oktober 2023 bracht Manu Keirse, Emeritus Hoogleraar aan KU Leuven en internationaal rouwexpert, tijdens een themanamiddag een uiteenzetting met boeiende inzichten over ‘levend verlies’. Met deze term verwijst hij naar het verdriet en het rouwen om dingen die niet meer kunnen. Dit omwille van een beperking of chronische ziekte. Het is een soort van ‘chronische rouw’. Aansluitend brachten patiënten en mantelzorgers in een interactief panelgesprek warme getuigenissen over hoe zij hiermee omgaan. Hieronder geven we een aantal van de tips en getuigenissen mee.
“Je moet niet leren loslaten, maar anders leren vasthouden.”
Wanneer mensen lang blijven rouwen om een verlies, geven anderen vaak als tip ‘je moet het loslaten’. Manu Keirse zag dit anders. Hij geeft aan dat je niet echt hoeft los te laten, maar ‘anders moet leren vasthouden’. Het verlies zal altijd blijven. Maar je kan er op verschillende manieren naar leren kijken.
“Rouwen is normaal gedrag, van normale evenwichtige mensen.”
Verdriet kan erg overheersend zijn, het komt en gaat in golven. Dit is normaal gedrag, van normale evenwichtige mensen, zegt Manu Keirse. Vaak krijgen mensen het label ‘depressief’ opgekleefd. Maar dat is een psychiatrische stoornis en niet te vergelijken met rouwen en normaal verdriet.
“Rouwen vraagt rouwarbeid. Dat is een belasting voor zowel het lichaam als de geest.”
Wie rouwt heeft weinig zin om dingen te ondernemen en is vaak fysiek en mentaal moe. Manu Keirse geeft aan dat rouwen echt als rouwarbeid moet worden aanzien. Het vraagt ook effectief veel energie van een lichaam. Dit verklaart waarom iemand met verdriet vaak heel moe kan zijn.
“Verdriet is als een vingerafdruk, het is voor iedereen anders.”
Elke persoon beleeft verdriet of een rouwproces op een andere manier. We zijn allemaal verschillende individuen en ook in verdriet uit zich dat. Je kan dan ook je eigen verdriet en hoe je ermee omgaat, niet vergelijken met dat van iemand anders.
“De Dorpsstraat en de Kerkstraat begrijpen elkaar niet altijd.”
Met de Dorpsstraat verwijst Manu Keirse naar het verstand, de ratio. Met de Kerkstraat naar het gevoel. Bij het horen van een slechte boodschap zoals de diagnose van een chronische ziekte blijkt dat deze twee elementen niet altijd op één lijn zitten. Bijvoorbeeld bij een diagnose is het perfect mogelijk dat je niet alles hebt gehoord wat de arts heeft gezegd. Dit omdat je gevoel hier niet klaar voor is. Daarom is het handig om bijvoorbeeld niet alleen naar een consultatie te gaan. Of om een boodschap meerdere keren maar eventueel op verschillende manieren te horen.
Warme getuigenissen
Naast deze en vele andere inzichten, legde Manu Keirse ook de verschillende rouwtaken uit. Hij sprak over het belang van het betrekken van kinderen in de communicatie rond rouwen en verdriet. Alsook dat af en toe het ‘negeren’ van het verdriet een zegen kan zijn om ruimte te creëren om te leven. Een aantal getuigenissen sloten hierbij aan.
“Ik heb vlak voor Kerst mijn diagnose gekregen, maar heb het kerstfeest toch door laten gaan. Hoe moeilijk dat ook was. Alles was al geregeld en ik wou graag nog de warmte van de kleinkinderen bij de kerstboom en iedereen bij elkaar. Ik heb op die manier de ziekte even ‘proberen te negeren’, maar heb er geen spijt van. Ik zou het zo opnieuw doen.” (patiënt)
“Ik ben zo blij te horen dat ik goed bezig ben! Eindelijk de bevestiging dat het goed is dat ik mijn kind van jongsaf heb betrokken bij zijn ziekte en het proces errond. We hebben nu een ongelooflijk sterke band met twee en kunnen over alles praten. Het doet me echt deugd te horen dat dat een goede beslissing was. Ook al vroegen anderen zich vaak af of dat wel zo slim is. Absoluut ja dus.” (mantelzorger)
Wil je meer handvaten en bruikbare tips? Deze zijn terug te vinden in het boek van Manu Keirse “Helpen bij Verlies en Verdriet”.
